27 oct 2009

Cachelos de ayer y de hoy

Vos achegamos un interesante artigo que sobre Os Cachelos publicou onte o diario dixital "El Confidecial". Mantemos a língua orixinal do artigo e, ao final, tedes o enlace directo ao mesmo.



Por Caius Apicius Madrid, 26 de octubre (EFE).-

Cuando se habla de patatas suelen salir a colación las patatas gallegas, momento en el que, inevitablemente, el ´enterado´ de turno dirá: "¡Ah, sí, los cachelos!" ¿Dice mal... o dice bien? ¿Los cachelos son patatas? Pues... sí, pero no. A ver: todo cachelo es una patata, pero no toda patata es un cachelo, ni el cachelo es una variedad de patata, sino una forma de cocinarlas que, además, ha cambiado con los tiempos y con los avances que la tecnología ha aportado a la cocina.
A principios del siglo pasado, Manuel María Puga y Parga, que popularizó en los temas gastronómicos su seudónimo de ´Picadillo´, al hablar de los cachelos decía: "Su preparación es sumamente sencilla. Se dividen las patatas sin pelar en dos pedazos -y si se quiere, enteras-; se salan y se colocan en un recipiente de barro, poniéndoles agua por la mitad. Se tapa el recipiente y se pone al fuego, haciendo hervir su contenido. Cuando las patatas están medio cocidas se les escurre el agua y se meten en el horno hasta que estén tiernas".
El mismo autor varía ligeramente la receta al ocuparse de las sardinas con cachelos: las patatas "se parten al medio, sin mondarlas, y se hacen cocer con agua y sal. Cuando están a media cocción se les escurre el agua, se atafegan con un paño y se coloca el puchero boca abajo al lado del fuego para que acaben de cocerse y secarse con el calor". Atafegar viene equivaliendo a sofocar, ya que el paño que tapona la boca del puchero ´sofoca´, ciertamente, las patatas. Como ven, la fórmula tiene ciertas coincidencias con las papas arrugadas canarias... que, aunque muchos peninsulares lo crean así, tampoco son una variedad de papas, sino una manera de prepararlas.
Las recetas para cachelos de ´Picadillo´ tenían validez con otras cocinas, aquellas de hierro llamadas ´económicas´ o ´bilbaínas´, y con otros hornos. Hoy, con cocinas de gas o de placa de inducción, lo de colocar el puchero ´al lado del fuego´ se ha quedado obsoleto.
Ahora, llamamos cachelos, sencillamente, a las patatas cocidas. El DRAE, que recoge la voz solamente en plural, hace venir ´cachelos´ de ´cacho´, y los define como "trozos de patata cocida que se sirven acompañando carne o pescado".
En realidad, los cachelos son, actualmente, patatas, peladas o no, enteras o partidas, cocidas en agua con sal. Pero no son, para nada, un tipo de patata. La variedad dominante en Galicia, sea en Bergantiños (Coruña), Terra Chá (Lugo) o A Limia (Orense), es la Kennebec, de pulpa blanca y piel por lo general lisa y amarillenta.
Esto no quiere decir que todas las patatas sean iguales, que no lo son, porque no sólo influye la variedad, sino factores climáticos, edafológicos y hasta geográficos, como la mayor o menor proximidad al mar.
Antes salieron las sardinas con cachelos, un binomio casi inseparable y, durante muchos años, la única mención literaria a esta singular manera de cocinar las patatas. El antecitado ´Picadillo´ y Julio Camba han dedicado páginas magníficas a las sardinas con cachelos, que es la forma de comer sardinas que más gusta a los gallegos: asadas enteras sobre brasas, quizá envueltas en hojas de parra que impidan que la grasa caiga a las brasas, y acompañadas de cachelos que absorban esa grasa y, claro, vino.
Últimamente se ha puesto de moda el pulpo con cachelos. La verdad es que las patatas cocidas en el agua en la que coció, o cuece, el pulpo quedan muy bien. Cuando se hacen a conciencia, llegan a la mesa teñidas de morado e impregnadas del sabor del molusco: están ricas.
El problema es que en casi todas partes le ponen a uno el pulpo con unas cuantas patatas cocidas... y no es eso. El pulpo ´á feira´ se comió siempre tal cual: en plato de madera, cocido en agua sin sal en caldero de cobre, troceado a tijera y aliñado con sal gorda, aceite de oliva y pimentón más o menos picante, al gusto; además, un buen trozo de pan para empujar y mojar y una taza o ´cunca´ de vino tinto; se come con palillo y, vaya usted a saber por qué, pinchando dos trozos cada vez. La patata cocida no es, me temo, más que una forma de llenar el plato con menos pulpo; hoy por hoy, el pulpo es un producto caro, y las patatas no.
En fin, atengámonos a los tiempos y a la Real Academia, y aceptemos llamar cachelos a las patatas cocidas, en general. Por cierto: poniendo una hojita de laurel en el agua en la que se cuecen, la cosa gana puntos. Y es cierto que las patatas gallegas, cocidas, son un auténtico manjar... pero lo que no podrá hacer usted es comprar cachelos para cocer, salvo que quien le venda las patatas tenga bastante sorna o, simplemente, aplique la traducción simultánea, ya hemos visto que inexacta. Cachelos encontrará usted en la taberna o la casa de comidas, pero no en la verdulería.- EFE cah/is




Enlace:

http://www.elconfidencial.com/ultima-hora/cachelos-20091026.html

26 oct 2009

NACE EN PONTEAREAS A SOCIEDADE GASTRONÓMICA "CACHELOS", PRIMEIRA SOCIEDADE GASTRONÓMICA DO CONDADO

Varios compañeiros e compañeiras do Condado acordaron a creación dunha Sociedade Gastronómica, na cal se realizarán diversas comidas e ceas con produtos do país e da tempada, ademais de aproveitar o momento para confraternizar.
Ademais de ter por obxecto a exaltación da amizade e do gusto pola boa comida e bebida dos produtos da terra, dende a Sociedade Gastronómica Cachelos se promoverán actividades culturais, preferentemente as relacionadas coa alimentación, a nutrición, a posta en valor dos produtos de tempada e a promoción da hostalería da zona, na que nun momento de crise como o que estamos a atravesar, precisan dun maior apoio para poder paliar os efectos da crise económica.
A Sociedade Gastronómica Cachelos, que no momento da súa fundación conta xa con máis de vinte asociados, está aberta a todos os veciños e veciñas que compartan o interese por un ocio saudable baseado nunha boa mesa e na boa compaña.
Para formar parte da Sociedade Gastronómica Cachelos só hai que cumprir dous requisitos, "ser veciño/a de O Condado ou ter unha propiedade no nosos territorio, e disfrutar do bo xantar".
Despois da constitución formal, en breve se celebrará o xantar constituínte.
Na primeira reunión, celebrada o pasado 22 de outubro de 2009, ademais de acordar o funcionamento e elixir a directiva da asociación, se acordou que ésta prepare unha asamblea - xantar nun local senlleiro da comarca, para degustar comida caseira e disfrutar de boa compañía e música.
O nome da Sociedade Gastronómica, "Cachelos", é unha homenaxe a un produto que paliou a fame nos tempos duros que vivimos os galegos: a pataca. A infinidade de pratos que inclúen os cachelos como parte básica na súa elaboración e/ou acompañamento, da unha mostra clara da importancia que tivo e ten o prezado tubérculo na nosa dieta.


Cómo poñerse en contacto coa Sociedade Gastronómica "Cachelos"?
Temos á disposición de todos e todas vos un blogue e un e-mail: